Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu ECOWAS Nijer’de geçtiğimiz ay gerçekleşen askeri darbe sonrası cunta idaresini ikna etmeye çalışırken oluşumun kendisi de büyük bir imtihandan geçiyor
Demokratik bir seçimle iktidara Antalya Travesti gelen Nijer cumhurbaşkanının idaresi tekrar devralmasını isteyen ECOWAS ülkeye askeri müdahale seçeneğini pahalandırıyor
Afrika Birliği ise darbenin akabinde Nijer’in üyeliğini askıya aldı
Peki ECOWAS oluşumu hakkında neler biliniyor Nijer’e yönelik Bursa Travesti yaptırımları neler
Hangi ülkelerden oluşuyor
Batı Afrika ülkeleri ortasındaki bütünlüğün ve ekonomik işbirliğinin teşvik edilmesi için 28 Mayıs 1975’te kurulan ECOWAS 15 üye ülkeden oluşuyor
Bu ülkeler Benin Burkina Faso Fildişi Kıyısı Gambiya Gana Gine Gine Bissau Liberya Mali Nijer Nijerya Sierra Leone Senegal Togo ve de kurulmasından iki yıl sonra oluşuma katılan Cape Verde
ECOWAS kurucu üyelerinden biri olan ve oluşumun tek Arapça konuşulan üye ülkesi olan Moritanya Aralık 2000’de çekildiğini açıklasa da Ağustos 2017’de yeni bir yedek üyelik mutabakatı imzaladı
ECOWAS genel sekreterliğinin merkezi Nijerya’nın başşehri Abuja’da 200 milyonu aşan nüfusuyla Nijerya bölge nüfusunun neredeyse yarısına mesken sahipliği yapıyor Tıpkı vakitte ECOWAS idaresinin finansmanı dahil oluşuma en büyük kaynağı sağlayan ülke Nijerya
2007’de siyasi istikametiyle güçlü bir kurula dönüşen ECOWAS’ın idaresi lider lider yardımcısı ve 13 delegeden oluşuyor Oluşumun proje ve programları da buradan yönetiliyor
Üye ülkeler ortasındaki uyuşmazlıkların barışçıl mutabakatlarla çözülmesi komşu ülkeler ortasında etkin işbirliğinin sağlanması ve ekonomik gelişmenin ön koşulu olarak barışçıl bir ortamın teşvik edilmesi oluşumun temel unsurlarından kimileri
Buradan hareketle ECOWAS insan haklarının ve hukukun üstünlüğünün önemli bir biçimde ihlal edildiği tıpkı vakitte demokratik bir seçimle iktidara gelen hükümetin devrildiği ya da devirmeye teşebbüs edildiği durumlarda askeri müdahale sistemlerini devreye sokabiliyor
Daha evvel hangi ülkelere müdahalede bulundu
ECOWAS’ın birinci askeri müdahalesi 1990’da iç savaşın sürdüğü Liberya’ya oldu O yıllarda ECOWAS İzleme Kümesi ECOMOG olarak bilinen oluşum bu müdahalesi sırasında 12 bin asker göndererek eşi gibisi görülmemiş tipten bir bölgesel gücü devreye sokmuştu
Nijerya’nın liderliğindeki ECOMOG 1998’de de Sierra Leone’deki iç savaşa müdahale ederek askeri cuntayı ve isyancı müttefiklerini başşehir Freetown’dan çıkarmıştı Bir yıl öncesinde cuntanın devirdiği Cumhurbaşkanı Ahmad Tejan Kabbah da tekrar vazifeye getirilmişti
Bölgesel güçler daha evvel de Gine Bissau Fildişi Kıyısı ve Mali’ye müdahale etmişti ECOWAS’ın son askeri müdahalesi ise 2017’de Gambiya’ya oldu Periyodun Gambiya Cumhurbaşkanı Yahya Jammeh’in sürgüne gönderilmesi için komşu ülke Senegal’den 7 bin asker gönderildi İdare Jammeh’i seçimlerde hezimete uğratan Adama Barrow’a devredildi
Daha evvelki müdahalelerin tamamında üye ülkeler operasyonu düzenleyecek askeri güçlere takviye olarak kendi askerlerini gönderdi Bu sefer ECOWAS’a başkanlık eden Nijerya’ya bu türlü bir takviye sağlanması bedellendiriliyor
Nijerya ordusunun ECOWAS gücü içerisindeki büyüklüğü nedeniyle Nijer’e muhtemel bir askeri müdahale Nijer ve Nijerya ortasında bir savaş ihtimalini beraberinde getiriyor
Öte yandan güvenlik uzmanları Nijerya’nın Batı Afrika’da barışın korunmasına yönelik gayretlerinin ülkenin bölgede barış güvenlik ve istikrarın sağlanması amacına olan bağlılığını gösterdiğini tabir ediyor
Nijer’e yönelik yaptırımları neler
General Abdourahmane Tchiani’nin liderliğindeki bir küme asker Nijer’in seçilmiş cumhurbaşkanı Mohamed Bazoum’u 26 Temmuz günü gözaltına almış hükümeti devirdiklerini ilan etmişlerdi Bu da bölgesel bir siyasi krizi tetiklemişti
Nijer’de cunta idaresine karşı bir ihtiyat kuvvetinin ivedilikle oluşturulması ve harekete geçirilmesi davetinde bulunan bölgesel bloğun başkanları ECOWAS’ın barış ve demokrasi protokolünün çiğnendiği ikazında bulundu
Hızla Nijer’e yönelik yaptırımları uygulamaya koyan ECOWAS Cumhurbaşkanı Bazoum’un tekrar misyonuna getirilmesini talep etti aksi halde askeri müdahalede bulunacağı tehdidinde bulundu
ECOWAS ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik ve Mali Birliği UEMOA Nijer’e yönelik ekonomik ve finansal ablukayı devreye soktu Hudutlar kapatılarak besin dahil birtakım temel malların Nijer’e girmesi engellendi
Nijerya ise Nijer’e verdiği elektriği kesti Nijer elektriğinin yüzde 70’ini daha büyük bir ülke olan komşusu Nijerya’dan sağlıyordu
Bunun sonucunda başşehir Niamey ve pek çok büyük kent karanlığa gömülürken işyerleri ve haneler de etkilendi
Nijer’deki askeri darbenin kabul edilemez olduğunu söyleyen Fildişi Kıyısı Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara Cumhurbaşkanı Bazoum’u rehin tutuyorlar Bunu bir terör aksiyonu olarak görüyorum Bu türlü devam etmesine müsaade veremeyiz Harekete geçmemiz gerek diye konuştu
Ouattara ülkesinin askeri müdahale olması halinde 850 ila 1 100 askerle bölgesel güçlere katkıda bulunmaya hazır olduğunu duyurdu
Gana’da 17 18 Ağustos tarihlerinde bir ortaya gelen bölgedeki genelkurmay liderleri diplomatik kanallar üzerinden bir süreç devam ederken Nijer’e muhtemel bir askeri müdahale için tarih belirledikleri sinyalini verdi
ECOWAS içinde reaksiyona neden olan mevzu ise üç üye ülke Mali Burkina Faso ve Gine’nin de halihazırda askeri idare altında olması
Darbeler nedeniyle bu ülkeler blok içerisinde siyaseten etkin olamazken bölgede dördüncü bir ülkede darbenin başarılı olması halinde bunun Batı Afrika demokrasisi üzerinde yıkıcı tesirleri olabilir
Öte yandan ECOWAS devrilen cumhurbaşkanını vazifeye geri getirmek için güç kullanma tarafında harekete geçerse Nijerya’nın üzerinde baskınlık kurduğu 15 üyelik blok 1990’dan bu yana 7 defa bir üye ülkeye asker göndermiş olacak
